FAQ

Finanse Doktoranta

Doktorant nieposiadający stopnia doktora otrzymuje stypendium doktoranckie. Na początku kształcenia wynosi ono co najmniej 37% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia profesora tj. 2.667,7 zł brutto (ok. 2.367,32 zł netto), a po ocenie śródokresowej – co najmniej  57% tego wynagrodzenia, tj. 4.109,70 złotych brutto (ok. 3.646,95 zł netto). Łączny okres otrzymywania stypendium dnie może przekroczyć  4 lat. 

Dodatkowo warto nadmienić, iż po ocenie śródokresowej zakończonej wynikiem pozytywnym, doktorant, który będzie zatrudniony jako nauczyciel akademicki lub pracownik naukowy w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, otrzymuje stypendium w wysokości 40% miesięcznego stypendium przyznawanego po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa. UWAGA! Od 1 października 2023 r. przepis ten przestanie obowiązywać z uwagi na zniesienie zakazu zatrudnienia doktorantów w charakterze nauczyciela akademickiego lub pracownika naukowego.

Doktorant posiadający orzeczenie o niepełnosprawności, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie, o którym mowa w art. 5 oraz art. 62 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych  otrzymuje zwiększenie stypendium o 30% kwoty minimalnego stypendium doktoranckiego do oceny śródokresowej.

Stypendia te są zwolnione z podatku, ale odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne przewidziane w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych

Doktoranci do ukończenia 35. roku życia są uprawnieni do ulgi 51% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych, pospiesznych i ekspresowych. Ponadto jednostka samorządu terytorialnego może przyznać doktorantom ulgi w opłatach za przejazdy publicznymi środkami komunikacji miejskiej.

Tak. Stypendium dla doktoranta w szkole doktorskiej jest wypłacane przez cały okres kształcenia w szkole doktorskiej. Pamiętać należy jednak, iż łączny okres otrzymywania stypendium doktoranckiego w szkołach doktorskich nie może przekroczyć 4 lat. Podkreślić trzeba, że do tego okresu nie wlicza się okresu zawieszenia kształcenia.

Nie, z wyjątkiem:

  • zatrudnienia w celu realizacji grantu badawczego przyznanego w konkursie NAWA, NCN, NCBR lub międzynarodowym,
  • zatrudnienia w celu realizacji projektu badawczego lub dydaktycznego finansowanego ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub finansowanego przez inny podmiot przyznający grant,
  • zatrudnienia po ocenie śródokresowej, przy czym jeżeli wymiar zatrudnienia przekracza ½ etatu, to wtedy stypendium jest zmniejszone do 40% kwoty przysługującej po ocenie śródokresowej (tj. 40% z 57% wynagrodzenia profesora),
  • sytuacji, gdy nie otrzymuje stypendium doktoranckiego.

UWAGA! Od 1 października 2023 r. zostaje zniesiony zakaz zatrudnienia doktorantów w charakterze nauczyciela akademickiego lub pracownika naukowego.

Doktorant może ubiegać się o kredyt studencki, o ile nie ukończył 35. roku życia. Jest on udzielany na okres kształcenia w szkole doktorskiej tylko raz, nie dłużej niż na 4 lata.

Doktoranci, którzy rozpoczęli studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020, także mogą ubiegać się o kredyt studencki. Podkreślić należy, iż kredyt jest udzielany na okres studiów doktoranckich, nie dłuższy jednak niż 4 lata.

Do doktorantów stosuje się odpowiednio przepisy o kredytach studenckich dla studentów, w tym m.in. wymóg miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie z roku poprzedzającego rok złożenia wniosku niższego lub równego kwocie określonej przez Ministra.

Doktoranci kształcący się na studiach doktoranckich mają prawo do ubiegania się o:

  • stypendium socjalne,
  • stypendium dla osób niepełnosprawnych,
  • stypendium rektora
  • zapomogę.

Do doktorantów stosuje się odpowiednio przepisy regulaminu świadczeń dla studentów.

Oprócz świadczeń pomocy materialnej doktoranci kształcący się na studiach doktoranckich mogą otrzymywać także stypendium doktoranckie, w wysokości nie mniejszej niż 60% minimalnego wynagrodzenia zasadniczego asystenta. Ponadto mogą otrzymywać także zwiększenie stypendium doktoranckiego na zasadach dotychczasowych.



Doktoranci zachowają prawo do ubiegania się o wskazane świadczenia do ukończenia studiów, jednakże nie dłużej niż do dnia wygaszenia studiów doktoranckich.

Doktorat a macierzyństwo/ojcostwo

Tak. Doktorantowi studiów doktoranckich przysługuje prawo do wzięcia urlopu macierzyńskiego.

Kierownik studiów doktoranckich, na wniosek doktoranta, może dodatkowo przedłużyć okres odbywania studiów doktoranckich o okres odpowiadający czasowi trwania urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, zwalniając jednocześnie doktoranta z obowiązku uczestniczenia w zajęciach. 

Długość urlopu uzależniona jest od liczby dzieci oraz stanu zdrowia. Wszystkie zasady przyznawania urlopu opisane są w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

Tak. Kształcenie, na wniosek doktoranta, jest zawieszane na okres odpowiadający czasowi trwania urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego, określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.

W okresie zawieszenia kształcenia do ustalenia wysokości stypendium doktoranckiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące ustalania zasiłku macierzyńskiego, z tym że przez podstawę wymiaru zasiłku rozumie się wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego, przysługującego w dniu złożenia wniosku o zawieszenie.

Najważniejsze organizacje dla doktoranta

Krajowa Reprezentacja Doktorantów (KRD) jest przedstawicielem wszystkich doktorantów w Polsce. To oficjalny głos środowiska doktorantów. KRD ma ustawowe prawo do wyrażania opinii i przedstawiania wniosków w sprawach dotyczących ogółu doktorantów, w tym do opiniowania projektów aktów normatywnych, które ich dotyczą. W skład KRD wchodzą przedstawiciele samorządów doktorantów delegowani z poszczególnych jednostek.

Więcej o KRD

  • Reprezentowanie interesów doktorantów.
  • Stanie na straży praw doktorantów.
  • Współpraca z ośrodkami wspierającymi działalność doktorantów.
  • Wspieranie inicjatyw środowiska doktorantów.
  • Rozwijanie samorządności doktoranckiej.
  • Integracja środowiska doktorantów.
  • Wyrażanie opinii i przedstawianie wniosków w sprawach dotyczących doktorantów.
  • Opiniowanie aktów normatywnych dotyczących doktorantów.

Rada Młodych Naukowców (RMN) to organ doradczy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który promuje rozwiązania wspierające rozwój kariery młodych naukowców w Polsce.

Więcej o RMN

Inne

  • Rekrutacja musi mieć charakter konkursu, którego zasady określa senat uczelni, rada naukowa instytutu albo zgromadzenie federacji.
  • Zasady rekrutacji i program kształcenia należy udostępnić nie później niż 5 miesięcy przed rozpoczęciem rekrutacji.
  • Wyniki rekrutacji (konkursu) muszą być jawne.
  • Odmowa przyjęcia kandydata następuje w drodze decyzji administracyjnej, od której przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
  • Osobę przyjętą do szkoły doktorskiej wpisuje się na listę doktorantów.

Do szkoły doktorskiej można przyjąć osobę, która posiada tytuł zawodowy magistra lub równorzędny. Jednocześnie ustawa dopuszcza przyjęcie do szkoły doktorskiej, na zasadzie wyjątku uzasadnionego najwyższą jakością osiągnięć naukowych, osobę będącą absolwentem studiów pierwszego stopnia albo studenta, który ukończył trzeci rok jednolitych studiów magisterskich.

Kształcenie doktorantów trwa od 6 do 8 semestrów i jest prowadzone na podstawie programu kształcenia oraz indywidualnego planu badawczego. Program kształcenia w szkole doktorskiej ustala senat albo rada naukowa po zasięgnięciu opinii samorządu doktorantów, wyrażonej w terminie ustalonym w statucie. 

Promotorem może być osoba posiadająca stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora, a promotorem pomocniczym – osoba posiadająca stopień doktora. Jednak promotorem nie może zostać osoba, która przez ostatnie 5 lat była promotorem 4 doktorantów, którzy zostali skreśleni z listy doktorantów z powodu negatywnego wyniku oceny śródokresowej albo też sprawowała opiekę nad przygotowaniem rozprawy przez co najmniej 2 osoby ubiegające się o stopień doktora, które nie uzyskały pozytywnych recenzji, o których mowa w art. 191 ust. 1. ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Promotorem może być osoba, która jest pracownikiem zagranicznej uczelni lub instytucji naukowej, jeżeli organ, uzna, że osoba ta posiada znaczące osiągnięcia w zakresie zagadnień naukowych, których dotyczy rozprawa doktorska.

Recenzentem może być osoba posiadająca stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora. Recenzentem może być osoba, która jest pracownikiem zagranicznej uczelni lub instytucji naukowej, jeżeli organ, uzna, że osoba ta posiada znaczące osiągnięcia w zakresie zagadnień naukowych, których dotyczy rozprawa doktorska.

Choć w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym nie ma wzmianki o konieczności przeprowadzenia obrony doktoratu w formie otwartej (publicznej), większość regulaminów uczelni oraz instytutów wskazuje na konieczność przeprowadzenia obrony otwartej.

Egzaminy doktorskie składają się z egzaminu z przedmiotu kierunkowego zależnego od jednostki nadającej tytuł doktora, a także od preferencji doktoranta (specjalizacja w dziedzinie).

Dodatkowo konieczne jest zdanie egzaminu uzupełniającego, zależnego od jednostki nadającej tytuł doktora. Najczęściej jest to filozofia.

Ostatnim egzaminem poprzedzającym obronę jest egzamin z języka nowożytnego na poziomie nie niższym niż B2.

Obrona rozpoczyna się od przedstawienia przez Przewodniczącego komisji przebiegu przewodu doktorskiego i sylwetki doktoranta (czasem prezentuje go jego promotor).

Następnie doktorant wygłasza referat stanowiący syntetyczną prezentację problematyki (od 15 minut do 30 minut).

Po wygłoszeniu referatu recenzenci przedstawiają swoje recenzje i formułują dodatkowe pytania do doktoranta. Jeśli recenzent jest nieobecny, jego recenzję odczytuje w całości wyznaczony członek komisji. Doktorant odpowiada na uwagi recenzentów oraz na dodatkowe pytania.

Następnie przewodniczący otwiera dyskusję, w której pytania zadawać może każdy uczestnik obrony. Doktorant w ramach obrony przystępuje do udzielania odpowiedzi na pytania “z sali”. Po udzieleniu odpowiedzi na wszystkie pytania, Przewodniczący komisji zamyka otwartą część.

W części niejawnej członkowie komisji oceniają pracę będącą przedmiotem obrony i przebieg samej obrony, a następnie w tajnym głosowaniu wypowiadają się na temat obrony. Jeśli wynik głosowania jest pomyślny, sporządzany jest wniosek do odpowiedniego organu o nadanie stopnia doktora.

Jest to Polska Rama Kwalifikacji. Stanowi ona układ odniesienia dla kwalifikacji nadawanych w Polsce. Każdy poziom PRK (jest ich 8)  opisywany jest za pomocą ogólnych charakterystyk zakresu i stopnia skomplikowania wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, wymaganych od osób posiadających kwalifikacje danego poziomu.

Najprościej rzecz ujmując jest to miernik jakości czasopisma, świadczący o możliwościach jego dotarcia do badaczy, co w efekcie przełoży się na liczbę cytowań.

Wskaźnik ten ma ogromne znaczenie zarówno dla ocenianych w ten sposób czasopism, jak i poszczególnych autorów publikacji zamieszczanych w tych czasopismach. Znaczenie tego wskaźnika jest potrójne.

  • Dla czasopism jest to często „być albo nie być” – czasopisma, których IF z roku na rok maleje, zwykle tracą dobrych autorów i czytelników i w końcu tracą na znaczeniu zupełnie. Stąd im czasopismo ma wyższe IF, tym sito selekcji publikacji, które się mogą w tym czasopiśmie ukazać, jest ostrzejsze. Jeśli system selekcji danego czasopisma jest wadliwy, odbija się to natychmiast w spadku jego IF.

  • Dla autorów jest to z jednej strony istotny czynnik przy decydowaniu, do jakiego czasopisma wysyłać swoją publikację, a z drugiej strony liczba przyjętych do druku publikacji w czasopismach o wysokim IF jest miarą jakości badań naukowych opisywanych przez danego autora.

  • Dla instytucji naukowych miarą wartości prowadzonych w nich badań jest liczba publikacji przyjętych do druku w czasopismach o wysokim IF, które zostały napisane przez pracowników tych instytucji.

Więcej przeczytać można na – Impact Factor

Jest to miernik jakości całego dorobku naukowego naukowca. Miernik stanowi przełożenie pomiędzy liczbą publikacji a ich jakością. Można uzyskać większy indeks Hirscha publikując rzadziej, jednak w bardziej prestiżowych czasopismach.

“Punkty ministerialne” przyznawane są na podstawie wykazu czasopism punktowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Stanowią one miernik punktowy osiągnięć naukowych.

Dysertacja to synonim pracy naukowej, która pisana jest w celu nadania stopnia naukowego. W Polsce słowem tym nazywane są prace doktorskie i habilitacyjne.

Doktoranci, którzy pobierają naukę w szkołach doktorskich, zobowiązani są do odbycia do 60 godzin praktyk zawodowych rocznie, o ile zostały one przewidziane w programie kształcenia. Natomiast doktoranci kontynuujący naukę na starych zasadach zobowiązani są do odbycia do 90 godzin praktyk zawodowych rocznie.

Nowa ustawa regulująca obszar szkolnictwa wyższego i nauki zlikwidowała podział na tryby kształcenia doktorantów. Obecnie kształcenia odbywać się może tylko w szkołach doktorskich i jest bezpłatne.

Studia doktoranckie rozpoczęte przed rokiem akademickim 2019/2020 prowadzi się nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2024 r.

Nie ma przeszkód, aby uczestnik studiów doktoranckich wziął udział w rekrutacji do szkoły doktorskiej. Można równocześnie kształcić się na studiach doktoranckich i w szkole doktorskiej.

Tak. Doktoranci podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie przepisów obowiązujących w danym podmiocie prowadzącym szkołę doktorską oraz za czyn uchybiający godności doktoranta. Przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej studentów, wskazane w ustawie regulującej obszar szkolnictwa wyższego i nauki, stosuje się odpowiednio.

Wszyscy doktoranci, zarówno ze szkół doktorskich, jak i studiów doktoranckich objęci są ubezpieczeniem zdrowotnym. Wyjątkiem są doktoranci, którzy mają inny tytuł do wskazanego ubezpieczenia albo są zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego jako członkowie rodziny.

Wskazać należy, iż przewody doktorskie wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce są przeprowadzane na zasadach, które obowiązywały przed wejściem w życie zmian. Postępowania te powinny zakończyć się do dnia 31 grudnia 2024 roku. Termin ten został wydłużony kilkukrotnie (z pierwotnie przewidzianego 31 grudnia 2021 roku).

Jest to organ KRD, który stoi na straży praw doktoranta, bada sygnały o podejrzeniu naruszenia praw doktorantów oraz podejmuje interwencje w razie stwierdzenia zaistnienia takich naruszeń. Obecnie funkcję Rzecznika Praw Doktoranta sprawuje r.pr. Wojciech Kiełbasiński.

Kształcenie doktorantów może być prowadzone we współpracy z innym podmiotem, w szczególności przedsiębiorcą lub zagraniczną uczelnią lub instytucją naukową.

Doktorantowi przysługuje prawo do przerw wypoczynkowych w wymiarze nieprzekraczającym 8 tygodni w roku

Recenzenci sporządzają recenzje rozprawy doktorskiej w terminie 2 miesięcy od dnia jej doręczenia.

Eksperckie Czwartki - blok prawny

Zgodnie z art. 200 ust. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, rekrutacja do szkoły doktorskiej odbywa się w drodze konkursu na zasadach określonych przez senat albo radę naukową. Zasady te podmiot prowadzący szkołę doktorską udostępnia nie później niż 5 miesięcy przed rozpoczęciem rekrutacji. Rekrutacja ma więc z założenia charakter konkursowy, mający na celu wyłonienie najlepszych kandydatów. Z uwagi na to, że zasady rekrutacji określane są przez senat bądź radę naukową to w zależności od jednostki, w której kandydat chciałby się kształcić, warunki przyjęcia do szkoły doktorskiej mogą się różnić. Zatem w pierwszej kolejności zasadne będzie zapoznanie się z odpowiednim aktem regulującym procedurę rekrutacji. W zależności od tego, jak uregulowane zostały wymagania stawiane kandydatom konieczne będzie przygotowanie odpowiedniej dokumentacji rekrutacyjnej. Częstą praktyką jest organizacja dwuetapowego postępowania rekrutacyjnego. Pierwszy etap polega na weryfikacji przedłożonych przez kandydata dokumentów, drugim zaś etapem jest rozmowa kwalifikacyjna. Niejednokrotnie jednym ze wspomnianych dokumentów jest zarys (koncepcja) planu badawczego. Jest to jeden z najważniejszych elementów podlegających ocenie w procesie rekrutacji. Warto, by uwzględnić w nim przedmiot badań, cele oraz hipotezy badawcze. Kandydat może także wskazać na istnienie luki badawczej, przedstawić wartość naukową prowadzonych badań, ewentualnie opisać swoje osobiste zainteresowania i uwarunkowania. Ponadto zasadne jest, by w projekcie znalazła się wstępna, przewidywana metodologia badań. Składany plan badań warto wzbogacić również o wykaz pozycji bibliograficznych, odnoszących się do przedmiotu badań.

Zgodnie z art. 204 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, kształcenie doktoranta kończy się złożeniem rozprawy doktorskiej. Ustawa nie wiąże ukończenia szkoły doktorskiej z uzyskaniem stopnia doktora w czasie trwania kształcenia. Nadanie stopnia odbywa się bowiem w drodze postępowania w sprawie nadania stopnia doktora w oparciu o przepisy art. 186-195 ustawy. Przepisy tego aktu nie zawierają żadnego terminu, przed upływem którego należy wszcząć wspomniane postępowanie. Co za tym idzie, możliwe jest ukończenie szkoły doktorskiej bez uzyskania stopnia doktora. Wówczas osoba taka legitymować się będzie statusem absolwenta szkoły doktorskiej.

W obecnym stanie prawnym stypendium doktoranckie w szkołach doktorskich przysługuje doktorantom z mocy samego prawa. Przepis art. 209 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce stanowi, iż stypendium doktoranckie otrzymuje doktorant nieposiadający stopnia doktora. W konsekwencji można wyróżnić dwie zasadnicze przesłanki otrzymywania stypendium. Pierwsza z nich – przesłanka pozytywna – to posiadanie statusu doktoranta, a więc statusu osoby, która wpisana jest na listę doktorantów oraz złożyła ślubowanie. Druga przesłanka o charakterze negatywnym, czyli eliminującym uprawnienie do otrzymywania stypendium, to posiadanie przez daną osobę stopnia naukowego doktora. Wskazać należy, że wypłacone stypendium doktoranckie osobie spełniającej przesłanki jego otrzymania ma charakter bezzwrotny. Nie jest więc możliwe domaganie się zwrotu wypłaconego doktorantowi stypendium doktoranckiego.

Doktoranci pobierający stypendium doktoranckie obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Dodatkowo ubezpieczeniem zdrowotnym objęci są doktoranci nieobjęci ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu, jednak w tym przypadku podstawę wymiaru składek stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Zgodnie z art. 209 ust. 4 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, wysokość miesięcznego stypendium doktoranckiego wynosi co najmniej: 1) 37% wynagrodzenia profesora – do miesiąca, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa; 2) 57% wynagrodzenia profesora – po miesiącu, w którym została przeprowadzona ocena śródokresowa. Wysokość minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej wynosi 6.410,00 zł. (§ 1 rozporządzenia MNiSW z dnia 25 września 2018 r. w sprawie wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego dla profesora w uczelni publicznej). Zatem wysokość minimalnego stypendium przed oceną śródokresową wynosi 2.371,70 zł brutto, a po jej przeprowadzeniu 3.653,70 zł brutto. Z kolei odprowadzanie składek w razie zawarcia umowy zlecenia zależne jest od wysokości pobieranego stypendium. Jeżeli stypendium doktoranckie pobierane jest w kwocie równej lub wyższej od minimalnego wynagrodzenia za pracę, to wówczas doktorant nie podlega obowiązkowi ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia (podlega nim wyłącznie dobrowolnie). W 2022 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 3.010 zł brutto, a w roku 2023 r. ma być równe kwocie 3.490 zł brutto (zob. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r., Dz. U. 2022 poz. 1952).

Zgodnie z art. 208 ust. 2 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, doktorantowi, który uzyskał stopień doktora w wyniku ukończenia szkoły doktorskiej, okres kształcenia w tej szkole, nie dłuższy niż 4 lata, zalicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że przewody doktorskie mogły być otwierane do 30 kwietnia 2019 roku. Obecnie wszczynane jest postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora na podstawie Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 574 z późn. zm.; dalej jako: PSWiN). Zgodnie z art. 189 PSWiN – postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora wszczyna się na wniosek osoby spełniającej wymagania określone w art. 186 ust. 1 pkt 1-3 albo ust. 2 PSWiN. Do wniosku dołącza się rozprawę doktorską wraz z pozytywną opinią promotora lub promotorów. W przypadku osób, które rozpoczęły studia doktoranckie przed rokiem akademickim 2019/2020 i ubiegają się o nadanie stopnia doktora na zasadach określonych w PSWiN postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora wszczyna złożenie wniosku o wyznaczenie promotora lub promotorów.

Jak wskazywano przewody doktorskie mogły być otwierane do 30 kwietnia 2019 roku. Obecnie wszczynane jest postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora na podstawie Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 574 z późn. zm.; dalej jako: PSWiN). Osoba ubiegająca się o stopień doktora w trybie eksternistycznym przed wszczęciem postępowania składa wniosek o wyznaczenie promotora lub promotorów (art. 217 PSWiN). Senat albo rada naukowa określa sposób postępowania w sprawie n adania stopnia doktora (art. 192 ust. 2 PSWiN). W szczególności określa się sposób weryfikacji efektów uczenia się dla kwalifikacji na poziomie 8 PRK w przypadku osób ubiegających się o nadanie stopnia doktora w trybie eksternistycznym czy też zasady ustalania wysokości opłaty za postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora w trybie eksternistycznym oraz zwalniania z tej opłaty. Warunki nadania stopnia doktora określone zostały w art. 186 PSWiN.

Stosownie do art. 186 PSWiN – Stopień doktora nadaje się osobie, która posiada w dorobku co najmniej:

a) 1 artykuł naukowy opublikowany w czasopiśmie naukowym lub w recenzowanych materiałach z konferencji międzynarodowej, które w roku opublikowania artykułu w ostatecznej formie były ujęte w wykazie sporządzonym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 267 ust. 2 pkt 2 lit. b PSWiN, lub
b) 1 monografię naukową wydaną przez wydawnictwo, które w roku opublikowania monografii w ostatecznej formie było ujęte w wykazie sporządzonym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 267 ust. 2 pkt 2 lit. a, albo rozdział w takiej monografii, lub
c) dzieło artystyczne o istotnym znaczeniu.

Taka osoba musi spełnić także inne warunki określone w PSWiN. W zakresie udziału w konferencji PSWiN nie stawia wymagań. Należy jednak zapoznać się z wymaganiami określonymi w danym podmiocie doktoryzującym.

PSWiN nie reguluje tej kwestii. W związku z tym odnieść należy się do regulaminu szkoły doktorskiej. Jeżeli regulamin przewiduje możliwość modyfikacji indywidualnego planu badawczego to jest to możliwe. Z pewnością umieszczenie takiego przepisu jest działaniem prodoktoranckim i stanowi dobrą praktykę.

Realizacja indywidualnego planu badawczego podlega ocenie śródokresowej w połowie okresu kształcenia określonego w programie kształcenia, a w przypadku kształcenia trwającego 6 semestrów – w trakcie czwartego semestru (art. 202 ust. 2 PSWiN). Ocena śródokresowa jest przeprowadzana przez komisję, w skład której wchodzą 3 osoby, w tym co najmniej 1 osoba posiadająca stopień doktora habilitowanego lub tytuł profesora w dyscyplinie, w której przygotowywana jest rozprawa doktorska, zatrudniona poza podmiotem prowadzącym szkołę doktorską. Promotor i promotor pomocniczy nie mogą być członkami komisji (art. 202 ust. 4 PSWiN. Szczegółowe informacje w zakresie sposobu przeprowadzania oceny śródokresowej powinny znaleźć się w regulaminie szkoły doktorskiej.

Zależy to od sposobu przeprowadzania oceny śródokresowej w danym podmiocie. W tym zakresie podkreślić należy, że ocenie śródokresowej podlega tylko i wyłącznie realizacja indywidualnego planu badawczego. W związku z tym należy przeanalizować swój plan oraz przygotować się pod kątem możliwych pytań w zakresie realizacji poszczególnych jego elementów. Warto również przeprowadzić próbną rozmowę z członkiem rodziny/znajomymi.

PSWiN określa jedynie minimalną wysokość stypendium doktoranckiego. Podmiot prowadzący szkołę doktorską może przyznawać stypendia w wyższej wysokości. Z pewnością jest to działania o znamionach dobrej praktyki. Warto zapoznać się również z informacjami czy w danym regionie można ubiegać się o stypendia finansowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub organizacje pozarządowe.

Zgodnie z art. 187 ust. 3 PSWiN – rozprawę doktorską może stanowić praca pisemna, w tym monografia naukowa, zbiór opublikowanych i powiązanych tematycznie artykułów naukowych, praca projektowa, konstrukcyjna, technologiczna, wdrożeniowa lub artystyczna, a także samodzielna i wyodrębniona część pracy zbiorowej. Przebieg postępowania zasadniczo nie różni się w tym przypadku. Warto jednak zapoznać się z aktami wewnętrznymi obowiązującymi w danym podmiocie dokotryzującym.

Tak. Podkreślić należy, że realizacja indywidualnego planu badawczego podlega ocenie śródokresowej. Doktoranta skreśla się z listy doktorantów w przypadku negatywnego wyniku oceny śródokresowej (art. 203 ust. 1 pkt 1 PSWiN). Wiele regulaminów przewiduje jednak możliwość modyfikacji IPB.

Eksperckie Czwartki - blok projektowo-popularyzatorski

W pierwszej kolejności pytania od uczestników Twojego wystąpienia potraktuj jako cenny feedback. To bardzo zmienia Twoje nastawienie do samego wystąpienia, znacznie obniża stres z nim związany. Ponadto, pytania pozwalają zweryfikować czy Twój przekaz jest jasny, klarowny czy też wymaga dopracowania. Niekiedy, jeśli pytania są trudne, nie znamy na nie odpowiedzi to jednym ze sposobów jest otwarte przyznanie się do niewiedzy i wskazanie jedynie na konieczność zgłębienia tematu. Innym sposobem jest metoda Aikido. W pierwszej kolejności przyjmujemy pytanie. Weryfikujemy czy dobrze je zrozumieliście. Jeśli nie mamy pewności co do samego pytania (nie jest dla nas klarowne) należy sparafrazować pytanie – „Jeśli dobrze rozumiem chciałaby Pani poruszyć temat …”. Kluczowe na tym etapie jest uświadomienie sobie, że nie znamy odpowiedzi na pytanie. Nie należy atakować osoby zadającej pytanie (co jest dość naturalną reakcją obronną). Następny krok w tej metodzie to wzmocnienie, które najlepiej jest odbierane poprzez zastosowanie komplementów. Wskazanie na dużą wagę tego pytania, na jego potencjał lub oryginalność, zostanie to dobrze odebrane przez publiczność. Ostatnim etapem jest wyjście, czyli wskazujemy na brak kompetencji w tej dziedzinie i mówimy, że „nie chcemy wprowadzić słuchaczy w błąd”, „nie chcemy szczerzyć dezinformacji” itp. Takie zagadnienie należy także spuentować utwierdzeniem słuchaczy, że dołożymy starań, aby na dane pytanie znaleźć odpowiedź. Kluczowe jest także wskazanie konkretnego terminu, miejsca czy przedziału czasowego, kiedy będziesz znał już odpowiedź na pytanie lub zgłębisz dostatecznie temat, żeby o nim dyskutować. Pamiętaj, że najlepszą sytuacją dla Ciebie jest zakończyć pozytywnie, tzn. odpowiadając na pytanie, na które znasz odpowiedź lub chwytliwym podsumowaniem, trafnym komentarzem.

Wszystko zależy od tego jak rozumiemy słowo prezentacja. W kontekście odpowiedzi na to pytanie pojęcie “prezentacja” rozumiane jest bardzo szeroko.

  • Niezależnie od typu prezentacji, pamiętaj, że prezentacja multimedialna stanowi tylko dodatek do Twojej wypowiedzi. Ty jesteś prezentacją.
  • Pamiętaj, żeby na jednym slajdzie (ciągu slajdów) było wyłącznie jedno zagadnienie.
  • Jeśli zastosowana metodologia nie jest nowatorska, nie musi być tłumaczona podczas prezentacji. Tak samo nie należy podawać wyników w formie, która jest mało intuicyjna. Wyniki prezentujemy w formie graficznej, unikając skomplikowanych wykresów, rezultatów trudnych do interpretacji czy niepełnych wyników bez konkluzji.
  • Zredukuj liczbę znaków na slajdzie. Słuchacze nie mają podzielnej uwagi na tyle, aby jednocześnie czytać, słuchać i obserwować prelegenta. Zapisane mogą być konkluzje, kluczowe wyniki, nazwiska ekspertów itp.
  • Unikaj prezentacji, do których nie jesteś odpowiednio przygotowany.
  • Na każdym slajdzie nie powinno znajdować się więcej niż 6 elementów. Jako element rozumiemy poj. grafiki, nagłówki, podpunkty, zdjęcia itp.
  • Unikaj tematów, w których nie jesteś ekspertem. Poprzez błędną narrację w sekcji pytań możesz otrzymać pytania, na które nie znasz odpowiedzi. Tym samym unikaj nieprecyzyjnych odpowiedzi na pytania. Zawsze lepiej jest się przyznać do niewiedzy niż wprowadzać w błąd słuchaczy.
  • Unikaj w prezentacji multimedialnej kolorów bardzo jaskrawych. Rekomenduję stosowanie ciemnego tła i jasnych czcionek. Unikaj nadmiernych kontrastów (chyba, że są elementem zabiegu skupiającego uwagę), wybieraj wyraźne, ale dobrze dopasowane kolory.
  • Unikaj za długich wstępów, najczęściej czas podczas konferencji jest ograniczony i nie stwarza możliwości na wydłużanie rozmowy. Wstęp powinien przyciągać uwagę, budzić emocje, zmuszać do zastanowienia. Unikajmy truizmów, nie tłumaczmy podstawy całego zagadnienia (eksperci zebrani na sali znają temat).
  • Zadbaj o strukturę wypowiedzi. Będziesz miał dzięki temu pewność, że ciąg logiczny Twojej wypowiedzi będzie zachowany. Unikaj skakania po wątkach. Posiadając jasno sprecyzowaną oś wystąpienia, unikniesz niepotrzebnych wtrąceń. Zdecydowanie trudniej będzie Ci rozpocząć temat, którego nie chciałeś prezentować podczas wypowiedzi (klątwa wiedzy).

Chcąc odpowiedzieć na to pytanie, zawęzić należy prezentację naukową wyłącznie do wystąpień o charakterze popularnonaukowym i konferencyjnym, którego długość nie przekracza 15 min.

Aby prezentacja była zapamiętana musi być ciekawa, Ty musisz wywołać zainteresowanie wśród słuchaczy. Pamiętajcie, że najlepiej zapamiętywany i wzbudzający największe emocje wśród słuchaczy jest wstęp. Dlatego konieczne jest dołożenie wszystkich starań, żeby słuchacze skupili na was uwagę już na samym początku. Rozważając typy wstępów można je podzielić na silne i optymalne. Jeśli nie mamy doświadczenia w prezentowaniu i wiemy, że nie będziemy w stanie utrzymać bardzo wysokiego poziomu prezentacji przez cały czas jej trwania zdecydujmy się na optymalny początek. Posłużmy się pytaniem. Może być to także pytanie retoryczne. Rozpocznij dobrą ilustracją, zdjęciem, materiałem video, który pozwoli Ci budować narrację. Możesz wykorzystać rekwizyt, który pomoże Ci wprowadzić publiczność w prezentowany temat. Możesz opowiedzieć historię z życia wziętą, jednak pamiętaj, że prezentacja to Ty, ale nie jest to autoprezentacja. Jeśli jesteś bardziej doświadczonym mówcą, możesz zdecydować się na silny wstęp. Do silnych wstępów należy między innymi:

  • Żartobliwa sentencja, opowieść, żart – pamiętaj jednak by zweryfikować, czy żart jest zabawny i dostosowany do publiczności
  • Powiedz coś kontrowersyjnego – wymaga to dużych umiejętności, żeby ostatecznie uargumentować podanie kontrowersyjnych treści
  • Przedstawienie paradoksu w dziedzinie – paradoksy jak dobre historie przyciągają uwagę, zmuszają do myślenia i pomagają dobrze budować narrację. Uważać należy, aby paradoks był dobrze opowiedziany, zawierający prosty przekaz.
  • Możesz korzystać także z cytatów – cytaty dodają powagi waszej wypowiedzi i wskazują na wasz profesjonalizm. Cytaty to dobre narzędzie, jednak nie mogą być zbyt trudne do zrozumienia.

Podobnie jak wstęp, zakończenie również musi być bardzo profesjonalne. W zakończeniu najlepiej jest jednym zdaniem podsumować wszystko co padło w Twojej wypowiedzi. Można także posłużyć się wszystkimi technikami, które są wykorzystywane we wstępach. Zakończenie powinno wywołać emocje zarówno pozytywne, jak i negatywne. Ty decydujesz jaka forma Ci odpowiada.

Jako naukowiec w Twoich żyłach powinna płynąć krew popularyzatora, bo czym jest nauka bez jej propagowania. Uważam, że podstawową informacją, którą musisz uzyskać, jest przed rozpoczęciem popularyzacji uświadomienie sobie swoich mocnych stron. Moją mocną stroną jest rozmowa i przekaz ustny – dlatego zdecydowałem się na popularyzację przez szkolenia i podcast. Pozwoli Ci to wybrać kanał dotarcia do Twojej grupy docelowej. Kolejną kwestią jest wskazanie grupy docelowej, na tej podstawie będziesz dostosowywać przekaz. Ostatnią kwestią jest określenie dostępnego czasu, który chcesz poświęcić na popularyzację nauki. Efekt najczęściej jest wymierny do poświęconego czasu. Jeśli rozważasz popularyzację, która opierać się ma na współpracy, dobrze jest określić sobie potencjalnych partnerów. Ostatnią radą jest po prostu śledzenie trendów związanych z popularyzacją nauki, wchodzenie w nisze oraz reagowanie na tematy, które są najbardziej aktualne.

Aby prowadzić organizację pozarządową w postaci Fundacji czy Stowarzyszenia nie jest wymagane formalne wykształcenie.

W fundacji głównym dokumentem jest statut Fundacji. Wszelkie działania prowadzone przez fundację muszą być zgodne ze statutem i nie mogą mu zaprzeczać. Statut jest dobry, jeśli jest napisany w miarę prosto, logicznie, bez zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania. Podstawowe zagadnienia, które muszą wynikać ze statutu to: Dla kogo działa organizacja? Jakie są nasze cele? Jakie działania możemy prowadzić? Jakie kompetencje mają nasze władze? Skąd może pochodzić majątek naszej organizacji? Jak dochodzi do rozwiązania organizacji? Itp.

Tak. Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o fundacjach „Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów.” Należy pamiętać, że działalność gospodarcza może być jedynie działalnością uboczną, służącą pozyskiwaniu środków finansowych na prowadzenie działalności statutowej. Nie możesz doprowadzać do sytuacji, kiedy działalność gospodarcza dominuje nad działalnością statutową. Jednak, aby prowadzić działalność należy zarejestrować organizacje w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. W tym momencie organizacja staje się przedsiębiorstwem.  

Eksperckie Czwartki - blok prawno-orgnanizacyjny

Zgodnie z art. 113 kodeksu pracy, jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna. Należy zwrócić również na rozdział IIa kodeksu pracy – Równe traktowanie w zatrudnieniu. W przypadku zwolnienia z pracy z powodu tatuaży pracownik może wskazać, iż jest to objaw dyskryminacji. Nie ma przepisu prawnego mówiącego, że za widoczne tatuaże w miejscu pracy można zwolnić pracownika. Jednakże nie da się ukryć, że tatuaże w pracy nie zawsze są mile widziane przez pracodawcę. W wielu firmach wprowadza się regulamin przewidujący jaki strój ma nosić pracownik, jaki ma być wygląd pracownika w pracy (ściśle określony dress code). Należy zauważyć, że zgodnie z art. 100 § 1 Kodeksu pracy, pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Przy czym kodeks pracy stanowi również, że pracownik jest obowiązany w szczególności przestrzegać regulaminu pracy (art. 100 § 2 pkt 2) i ustalonego w zakładzie pracy porządku, czy dbać o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4). W przypadku wypowiedzenia pracodawca ma obowiązek wskazać przyczynę uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy (art. 30 § 4 kodeksu pracy). Pracodawca nie może w uzasadnieniu zwolnienia zaznaczyć, że miała na to wpływ ozdoba ciała, np. tatuaż w widocznym miejscu. Byłoby to niezgodne z obowiązującymi przepisami i mogłoby zostać łatwo podważone. Prawo swoją drogą, a praktyka swoją. W praktyce bowiem decydujące znaczenie ma charakter pracy. Jednym z podstawowych praw pracownika jest dbałość o dobro zakładu pracy, co oznacza, że należy powstrzymać się od działań, które mogą uderzyć w dobre imię pracodawcy (w przypadku pracy, np. z klientami widoczny tatuaż może być odebrany negatywnie). Oczywiście dużo zależy też od tego, co tatuaże przedstawiają. Wytatuowane wulgarne słowa raczej nie przypadną do gustu pracodawcy i faktycznie może poprosić o ich zakrycie. Należy także podkreślić, że istnieje pewne zawody, w których tatuaże zdecydowanie nie są akceptowane.

Należy podkreślić, że tatuaże w żaden sposób nie zmniejszają umiejętności czy wykształcenia zatrudnionych. Wykonanie tatuaży po podpisaniu umowy nie może stanowić podstawy do wypowiedzenia umowy. Podwładny ma prawo dochodzenia swych praw przed sądem, powołując się na dyskryminację i bezpodstawne zwolnienie.

Ubranie na rozmowę kwalifikacyjną powinno być dostosowane do branży, charakteru kandydata a także stanowiska pracy, o które się ubiega. Czerń nie dla wszystkich jest najlepszym rozwiązaniem. Najlepszym rozwiązaniem jest komponowanie zestawów, które z jednej strony są klasyczne z drugiej odzwierciedlają indywidualny styl. Ubranie, które mamy na sobie w czasie rozmowy kwalifikacyjnej powinno być też odzwierciedleniem osobistego stylu i podkreśleniem naturalnych atutów. Każdy zawód ma własną estetykę i ona jest powszechnie znana. Należy jednak pamiętać, że ubrania na rozmowie kwalifikacyjnej powinny być świeże, wyprasowane i raczej więcej zakrywać niż odkrywać.

Oczywiście. Kobiety mogą wręczać mężczyznom kwiaty, gdy ci są profesorami, którzy uczyli lub uczą wręczającą im kwiaty kobietę. Kobieta może też wręczyć mężczyźnie kwiaty jako dowód wdzięczności za okazaną pomoc

Moda przemija, styl pozostaje – mawiała Gabrielle Bonheur Chanel. Logomania ma swoje korzenie w latach 80., a po krótkich sukcesach dyskretnego luksusu na wybiegi ponownie wprowadził je streetwear. Logo stało się również istotnym symbolem statusu. Im bliżej początków XXI wieku, tym logomania zaczęła być coraz bardziej utożsamiana z kiczem. Na rynek bowiem trafiały chińskie podróbki produktów znanych marek. Logotypy uległy więc zmniejszeniu i moda na minimalizm trwała bardzo długo. Dzisiaj nie jest odbierana jako symbol snobizmu i materialny manifest, a sposób na bawienie się stylem. Jednakże zgodnie z protokołem dyplomatycznym, jeżeli na używanych przez ciebie dodatkach, np. na torebce czy na pasku znajduje się wyraźne logo znanej firmy to jest to (jak mówi wiele podręczników savoir vivre) w bardzo złym stylu. Brogitte Nagiller w swojej pracy pt. „Styl i dobre maneiry” pisze: „Widoczne logo Versace na skórzanym pasku lub charakterystyczny krój pisma w nazwie Chanel na obrzydliwie drogiej torebce mówią, ze jesteś prostakiem i dorobkiewiczem i że nie masz stylu”.

Telefon powinien być wyciszony podczas spotkań i rozmów, a także wspólnych posiłków. Jeżeli oczekujemy na jakąś pilną i ważną wiadomość i musimy pozostawić telefon włączony winniśmy uprzedzić o tym rozmówców. Odbierając w takiej sytuacji telefon należy przeprosić uczestników spotkania i na chwilę oddalić się w celu przeprowadzenia krótkiej rozmowy telefonicznej. Rozmowy telefonicznie powinny być prowadzone w sposób dyskretny, aby nie przeszkadzać innym. Podczas posiłków nie kładziemy telefonu na stole. Należy unikać tego również podczas spotkań oficjalnych. Naturalne natomiast wydaje się, że podczas spotkań roboczych współpracownicy trzymają swoje telefony komórkowe na stole konferencyjnym.

Savoir vivre traktuje kobietę jako „vip-a”. Chłopak powinien więc traktować Panią jak damę. Sam zatem powinien otwierać bramę. Jednakże należy zauważyć, że na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat w rolach kobiety i mężczyzny dokonały się duże zmiany. Kiedyś wszystko było z góry określone. W prawdziwym partnerstwie, gdy wymaga tego sytuacja, wszystkie ręce idą na pokład. Zarówno zadania do wykonania, jak i przywileje są rozłożone elastycznie, w zależności od sytuacji, stanu zdrowia i możliwości partnerów. Jeśli jesteśmy partnerami – to we wszystkim. W istocie związki partnerskie polegają na ciągły dogadywaniu się.

Eksperckie Czwartki - blok psychologiczny

Najpierw przede wszystkim warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym jest odporność psychiczna. Konstrukt ten inaczej nazywany jest także rezyliencją, sprężystością czy twardością psychiczną. Panowie Clough, Earl oraz Strycharczyk stwierdzili, że ogólna odporność psychiczna opiera się na 4 C:

  • Wyzwaniu (ang. Challange)
  • Pewności siebie (ang. Confidence)
  • Zaangażowaniu (ang. Commitment)
  • Kontroli/poczuciu wpływu (ang. Control)

Oznacza to więc, że osoba odporna psychicznie ma poczucie wpływu na swoje życie, cechuje ją pewność siebie, stawia sobie wyzwania i jest wytrwała w dążeniu do celu, w który jest zaangażowana. Co ważne, nie jest tak, że osoba odporna się nie stresuje albo nie przeżywa emocji. Taka osoba jest zdolna do regeneracji lub adaptacji w określonych warunkach, potrafi prawidłowo funkcjonować pomimo stresu czy silnych emocji. Nie ma jednej recepty na to, jak budować odporność psychiczną. Przede wszystkim ważne jest regulowanie własnych emocji oraz ich zrozumienie. Nie mniej ważne jest wsparcie społeczne i osoby, które są wokół nas. Ponadto chociaż trywialna wydaje się porada dotycząca snu oraz posiłków – nie wolno bagatelizować somatycznej sfery naszego życia. Gdy jesteśmy wyspani oraz najedzeni łatwiej jest nam stawiać czoło trudom dnia codziennego.

Chociaż prawdopodobnie nie będzie to pocieszająca informacja to nie da się uniknąć w swoim życiu stresu, a nawet jest to… niewskazane. Potocznie mówiąc o stresie, mamy na myśli ten stres wyniszczający, utrudniający działanie. Nazywa się go dystresem. Warto jednak pamiętać, że istnieje także dobry stres, czyli eustres. To „dzięki niemu” jesteśmy zmotywowani do pracy. Niemniej gdy jesteśmy zbyt pobudzeni, poziom wykonania danego zadania maleje. Źródła stresu mogą być różnorakie – środowiskowe (zmienna pogoda, hałas), społeczne (terminy, konflikty międzyludzkie, problemy finansowe), fizjologiczne (urazy, choroby) czy związane z własnymi myślami (np. w jaki sposób postrzegamy swoje doświadczenia). Istnieją rzeczy, na które nie mamy wpływu, a więc nie trzeba się nimi stresować (chociaż łatwiej napisać niż to rzeczywiście zrobić). Jest wiele technik oraz metod związanych z regulacją stresu, m.in. skanowanie ciała, oddychanie, relaksacja… Także wyznaczanie celów oraz zarządzanie czasem może pozytywnie wpłynąć na poziom stresu (np. poprzez zapobieganie nawarstwieniu się pracy przed deadlinem). Najważniejsze, by techniki dobrać indywidualnie. Pewne teorie zakładają, iż możemy wyróżnić 3 style radzenia sobie ze stresem: styl skoncentrowany na zadaniu – czyli skupiamy się na tym, co robimy, na jego wykonaniu; styl skoncentrowany na emocjach – główną rolę grają nasze emocje i to, co przeżywamy; styl skoncentrowany na unikaniu – zachowujemy się tak, jakby stresor nie istniał, unikamy konfrontacji. Oczywiście może być tak, że w różnych sytuacjach zachowamy się inaczej, warto jednak monitorować swoje zachowanie.

Chociaż możemy wymienić kilka rodzajów prokrastynacji, jedna z nich jest związana właśnie ze środowiskiem akademickim i nazywana jest tzw. Syndromem studenta. Przyczyn prokrastynacji może być wiele – począwszy od lęku przed niepowodzeniem, negatywną oceną poprzez brak zaufania do siebie, poczucia presji, nadmiernego obciążenia, skończywszy na awersyjności samego zadania. Tendencja do prokrastynowania może być także związana z cechami osobowości czy indywidualnymi właściwościami, jak np. bycie perfekcjonistą czy niski poziom sumienności. Zachęcam jednak do zastanowienia się, czy to, co wydaje nam się prokrastynacją, rzeczywiście nią jest. Może tak naprawdę odsuwamy od siebie zadania, bo jesteśmy tak bardzo zmęczeni, że nie mamy siły na inne obowiązki? Może jest to związane z naszą kondycją psychiczną? Zachęcamy do obejrzenia poniższego TEDa, który w sposób żartobliwy przybliża ten temat. 

Na potrzeby rozmowy o wypaleniu naukowym będziemy posługiwać się teoriami związanymi z wypaleniem zawodowym. Powstaje coraz więcej publikacji dotyczących tej tematyki. Najpopularniejsza teoria Christiny Maslach wskazuje 3 komponenty tego zjawiska: wyczerpanie emocjonalne (związane ze zniechęceniem do pracy, mniejszą aktywnością, drażliwością itp.), depersonalizacja (obojętność i dystans wobec ludzi) oraz obniżone poczucie dokonań osobistych (nie zauważamy swoich sukcesów, nie wierzymy w swoje kompetencje). Aby zapobiegać wypaleniu należy pamiętać by przede wszystkim stawiać granice – nie zatracać się w pracy, odpowiednio wydatkować siły i energię. Odpoczynek nie przysługuje nam tylko wtedy, gdy na niego zasłużymy, napracujemy się. Jeżeli czujemy się przeciążeni i zmęczeni odpoczynek będzie najlepszym rozwiązaniem. Zbytnia emocjonalność czy niedopuszczanie modyfikacji w planie, spychanie na dalszy plan osobistych planów nie wpływają pozytywnie na profilaktykę tego zjawiska. Zwrócenie się ku (work)life balance’owi, który zakłada harmonię w życiu zawodowym i osobistym może również przeciwdziałać wypaleniu. Gdy przychodzi moment, że zauważamy pierwsze symptomy (które czasem trudno pomylić z innymi zaburzeniami/chorobami/problemami) warto zwrócić się po pomoc do specjalisty – psychologa czy też psychiatry. Zachęcamy do posłuchania ciekawego podcastu Mariusza Chrapko dotyczącego tej tematyki – chociaż mówi się tam o wypaleniu w kontekście pracy menedżerów, sama teoria może być uniwersalna.

Na początku warto zadać sobie pytanie, jak definiujemy mobbing (bullying). Warto w tym zakresie zacytować, że „kryteria definicyjne mobbingu. Należą do nich: powtarzalność, systematyczność i długość doświadczania negatywnych zachowań w pracy (przemoc utrwalona, nieincydentalna), zaburzenie równowagi relacji pomiędzy prześladowcą a ofiarą, niezdolność ofiary do obrony oraz występowanie negatywnych skutków przemocy” (Durniat, 2020). Trudno stworzyć skończony katalog zachowań mobbingowych, jest to zjawisko subiektywne. Przede wszystkim dzieje się to wtedy, gdy ofiara doznaje napaści zarówno behawioralnych, jak i werbalnych. Ofiara ma poczucie krzywdy, zaburzone jest jej poczucie wartości. Gdy doświadczamy mobbingu należy reagować jak najszybciej – nie wchodzić w agresywne gry, ale być asertywnym. Warto zapewnić sobie świadków, sojuszników w środowisku pracy (akademickim), notować przejawy nieprawidłowych zachowań, być świadomym zjawiska. Gdy mobbing dotyczy współpracowników warto zwrócić się do przełożonego lub instytucji wewnętrznej, która zajmuje się tego typu sprawami. Jeżeli czujemy się źle psychicznie – nie bójmy się skierować do specjalisty. Pamiętajmy, że mobbing nie jest sytuacją bez wyjścia! Można również skorzystać z pomocy. 

Eksperckie Czwartki - blok marketingowo-biznesowy

Poszukiwania źródeł finansowania najlepiej rozpocząć od swojej macierzystej Uczelni. Bardzo często zdarza się, że Uczelnie dysponują środkami finansowymi, które mogą zostać przeznaczone na dofinansowanie badań doktorantek i doktorantów. Przykładem takim są konkursy skierowane do społeczności doktoranckiej organizowane w Uczelniach, które są beneficjentami programu Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza. W przypadku pozyskania środków na odbycie stażu naukowego zagranicą to najlepiej zapoznać się z programami Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej – m.in. Bekker NAWA – Program im. Mieczysława Bekkera. Warto również skorzystać z wyszukiwarki grantów dostępnej na portalu eDoktorant.pl. 

Promowanie swojej działalności naukowej powinno wykonywać się zdecydowania z wykorzystaniem profilu publicznego. Profil prywatny jest naszym profilem i bardzo często umieszczamy tam informacje, które mogą nie pasować do naszego naukowego profilu. Co jednak jest ważne w przypadku prowadzenia profilu publicznego to fakt, aby nie był to profil anonimowy. Ważne jest, aby nasi odbiorcy wiedzieli kto jest autorem i potrafili go również nazwać z imienia i nazwiska. W ten sposób budując nasz naukowy profil publiczny będziemy również kojarzeni z danym profilem jako jego autorzy. Warto pamiętać również, aby publikowane przez nas wpisy były rzetelne i sprawdzone.