Prezydent RP w dniu 14 sierpnia 2023 r. podpisał Ustawę z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. Wprowadza ona zasadnicze zmiany w przepisach regulujących sytuację prawną uczestników studiów doktoranckich oraz doktorantów kształcących się w szkołach doktorskich.
Z poniższego artykułu dowiecie się Państwo o zmianach dotyczących doktorantów kształcących się w szkołach doktorskich.
Podkreślić należy, że omawiane poniżej zmiany wejdą w życie od 1 października 2023 r.
Zniesienie zakazu zatrudnienia doktorantów
Bardzo ważną zmianą dla doktorantów kształcących się w szkołach doktorskich jest zniesienie zakazu zatrudnienia w charakterze nauczyciela akademickiego lub pracownika naukowego.
Przypomnijmy, że zgodnie z obecnym stanem prawnym – doktorant nie może być zatrudniony jako nauczyciel akademicki ani pracownik naukowy. Zakaz nie dotyczy zatrudnienia doktoranta: 1) w celu realizacji projektu badawczego, o którym mowa w art. 119 ust. 2 pkt 2 i 3 PSWiN; 2) po ocenie śródokresowej zakończonej wynikiem pozytywnym, z tym że w przypadku zatrudnienia w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy, wysokość stypendium wynosi 40% wysokości miesięcznego stypendium, o której mowa w ust. 4 pkt 2; 3) któremu nie przysługuje stypendium doktoranckie.
Przepis ten zostaje uchylony. Oznacza to, że doktoranci od 1 października 2023 r. będą mogli być zatrudniani i nie będzie się to wiązało ze skreśleniem z listy doktorantów lub utratą części stypendium doktoranckiego.
Nowelizacja artykułu 209 ust. 1a Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce
Korzystną zmianą dla doktorantów jest nowelizacja art. 209 ust. 1a Ustawy prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.
Nowe brzmienie przepisu – stypendium doktoranckie nie przysługuje doktorantowi, którego kształcenie w szkole doktorskiej wiąże się z obowiązkiem zatrudnienia w podmiocie prowadzącym szkołę doktorską: 1) na podstawie umowy o pracę; 2) z wynagrodzeniem, którego wysokość przekracza wysokość wynagrodzenia profesora.
W uzasadnieniu tej zmiany wskazano, że „intencją zmiany jest utrzymanie wyłączenia dotyczącego pobierania stypendium doktoranckiego tylko w stosunku do tych doktorantów, którzy z przyczyn niezależnych od podmiotu prowadzącego szkołę doktorską muszą zostać zatrudnieni przy przyjęciu do tej szkoły. Taka sytuacja ma miejsce np. w przypadku zakwalifikowania doktoranta do udziału w unijnych programach MSCA: Doctoral Networks i Cofund (Doctoral Programmes), które wiążą się z obowiązkiem zawarcia z nim umowy o pracę w podmiocie prowadzącym szkołę doktorską”.
Powyższa zmiana umożliwi więc jednoczesne pobieranie stypendium oraz wynagrodzenia z tytułu udziału w projekcie lub grancie większej liczbie doktorantów.
Złożenie rozprawy doktorskiej
Zgodnie z obecnym stanem prawnym – kształcenie doktoranta kończy się złożeniem rozprawy doktorskiej. Zgodnie z nowelizacją rozprawa doktorska będzie musiała zostać złożona wraz z pozytywną opinią promotora lub promotorów.
Odpłatność za postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora
Od 1 października zmieni się także przepis art. 182 ust. 4 Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Zgodnie z brzmieniem nowego przepisu: opłaty nie pobiera się w uczelni, instytucie PAN, instytucie badawczym lub instytucie międzynarodowym od osoby ubiegającej się o stopień doktora, która złożyła rozprawę doktorską przygotowaną w ramach kształcenia w szkole doktorskiej prowadzonej: 1) przez ten podmiot albo 2) przez ten podmiot wspólnie z innym podmiotem albo z innymi podmiotami, na podstawie art. 198 ust. 5.
Po wejściu w życie powyższej zmiany doktoranci będą mogli nieodpłatnie przeprowadzić postępowanie w sprawie nadania stopnia doktora w podmiocie, w którym ukończyła kształcenie w szkole doktorskiej.
